Veelgestelde vragen
Algemene vragen
Wat is het verschil tussen fijnstof en ultrafijnstof? Fijnstof komt vooral door de uitlaatgassen van grondvoertuigen (DME, dieselmotoremissie). Ultrafijnstof komt vooral door de uitstoot van vliegtuigmotoren (VME, vliegtuigmotoremmissie).
Kan ik zien of er sprake is van veel ultrafijnstof in de lucht (bijvoorbeeld doordat mijn apparatuur vies/ stoffig wordt)?
Nee, je kunt zien dat materieel vies/stoffig wordt, maar je kunt niet zien om welke vorm van vervuiling dit gaat (dus of het om ultrafijnstof gaat).
Is bekend wat de gevolgen zijn van blootstelling aan ultrafijnstof? Nee, op dit moment is niet bekend wat de gevolgen voor de gezondheid zijn. Hier moet uitvoering onderzoek naar worden gedaan. Wel zijn er indicaties dat ultrafijnstof effect heeft op de gezondheid.
Hoelang weet de KLM-Groep al van de blootstelling aan fijnstof? Sinds 2007 wordt er onderzoek gedaan naar fijnstof waarbij in de eerste jaren er jaarlijks werd gemeten. In overleg met de medezeggenschap van KLM wordt er nu eens per drie jaar gemeten. Het laatste onderzoek vond plaats in 2017, vanwege corona is het onderzoek in 2020 niet doorgegaan. In augustus 2022 is het onderzoek en meting opnieuw uitgevoerd. Daaruit blijkt dat de blootstelling verder is afgenomen tot ruim onder de grenswaarde. Dat is het gevolg van de elektrificatie van het grondequipment. We blijven dan ook volop inzetten op verdere elektrificatie.
Waarom horen wij nu pas over (ultra)fijnstof Sinds 2007 wordt er al onderzoek gedaan naar fijnstof op Schiphol. Hierover wordt ook gerapporteerd en worden de bijbehorende maatregelen genomen zoals elektrificatie van al ons GSE-materieel. Wat er binnen de KLM-groep bekend is, wordt met de VGWM-commissies en medezeggenschap besproken en binnen de diverse bedrijven van de KLM-groep gecommuniceerd. Over ultrafijnstof is wereldwijd nog weinig bekend. Als KLM volgen we de uitkomsten van de wetenschappelijke onderzoeken op dit onderwerp.
Speelt (ultra)fijnstof alleen in de buitenlucht, aan airside, of kan het ook voorkomen in de gebouwen op-/om airside?
Blootstelling komt overal voor, niet alleen op Schiphol, maar ook in de stad, langs snelwegen, in tunnels, alleen is de mate waarin je wordt blootgesteld overal anders. Gebouwen zijn uitgerust met luchtbehandelingsfilters. Deze filteren het overgrote deel van het fijnstof en ultrafijnstof uit de lucht, voordat deze naar de werkomgeving gaat.
In de media wordt het beeld geschetst dat KLM terughoudend zou zijn bij het inzetten van acties voor een gezondere werkomgeving. Hoe zit dat precies?
Vooropgesteld: veiligheid en gezondheid van haar medewerkers, zijn voor KLM van groot belang. Het beeld dat geschetst wordt dat KLM slechts in beperkte mate oog heeft voor de gezondheid van haar medewerkers, is onjuist. KLM werkt actief en constructief samen met andere partijen, waaronder Schiphol, aan een aanpak voor een gezonde werkomgeving in relatie tot ultrafijnstof. Zo wordt onder andere voor metingen en voor het onderzoek naar duurzaam taxiën samengewerkt met de luchthaven. KLM gelooft in een gezamenlijke verantwoordelijk en aanpak op dit dossier, waarbij iedere partij een eigen rol heeft in het proces.
Welke maatregelen neemt de KLM-groep om de luchtkwaliteit op Schiphol te verbeteren? We werken nauw samen met de sectorpartijen om de luchtkwaliteit op Schiphol te verbeteren. Een paar voorbeelden van verbetermaatregelen:
- Elektrificatie van het grondmaterieel. Inmiddels is 70% van het materieel geëlektrificeerd, en dat percentage stijgt de komende tijd verder.
- Vervanging diesel-GPU’s door eGPU’s en Fixed Power Units (FPU’s). Op korte termijn krijgen we de beschikking over 30 eGPU’s.
- Airco-units (PCA’s) op de vliegtuigopstelposities. Schiphol investeert hierin, zodat het klimaat aan boord ook op warme en koude dagen gereguleerd kan worden zonder gebruik te hoeven maken van de APU.
- Uitbreiding taxiën op 1 motor. Binnentaxiën gaan we zoveel mogelijk doen zonder draaiende APU.
- Aanpassing vertrekprocedures, zoals het vaker toepassen van push-pull.
- Duurzaam taxiën met behulp van de Taxibot, waarbij het vliegtuig de motoren opstart op een positie buiten de baaien.
Waarom duurt het zo lang voordat we de effecten zien van verbetermaatregelen? Sommige verbetermaatregelen, zoals de elektrificatie van ons grondmaterieel, zijn goed zichtbaar in de operatie: Het aandeel elektrische voertuigen neemt maandelijks toe. Daarnaast verwachten we op korte termijn 30 eGPU’s. Andere maatregelen zijn een stuk complexer. Omdat we afhankelijk zijn van externe partijen zoals de luchthaven Schiphol of de Luchtverkeersleiding, of omdat complexe (veiligheids)procedures moeten worden aangepast. Die nemen daardoor veel meer tijd in beslag. Voor een overzicht van de verschillende initiatieven ter verbetering van de luchtkwaliteit kun je deze tijdslijn raadplegen.
Kan ik als medewerker zelf meedenken als het gaat om oplossingen voor ultrafijnstof-aanpak? Waar kan ik mijn ideeën kwijt? Zeker. Heb jij een vraag of een idee over de luchtkwaliteit op Schiphol? Stuur dan een mail naar luchtkwaliteitschiphol@klm.com.
Als ik vragen heb over dit onderwerp, waar kan ik me dan melden?
Op deze website wordt alle informatie gedeeld. Kun je je antwoord op je vraag hier niet vinden, stuur dan een mail naar luchtkwaliteitschiphol@klm.com.
Vragen over normen en metingen
Wanneer is er meer bekend over een norm voor ultrafijnstof?
Dat is moeilijk te zeggen. We wachten op de resultaten van het wetenschappelijk onderzoek.
Wanneer worden metingen uitgevoerd naar blootstelling aan ultrafijnstof?
TNO heeft in de zomer van 2021 metingen uitgevoerd met voertuigen. Hiermee is een globaal beeld verkregen over de concentratie ultrafijnstof op Schiphol. Als vervolg hierop is er in de zomer van 2022 een oriënterend onderzoek gedaan naar de blootstelling bij de medewerkers. De resultaten van het oriënterende onderzoek kun je terugvinden in de nieuwsberichten op de KLM NewsApp en op de speciale website.
Hoe is het gesteld met de blootstelling aan ‘andere uitstoot/stof’? Is hier een normering op van toepassing en hoe scoren we daar als KLM-Groep?
Voor fijnstof (dieselmotoremissie) is een grenswaarde van 10 microgram EC/m3 vastgesteld. Bij de KLM-Groep liggen de gemeten waarden ruim onder deze grenswaarde. De reguliere metingen in 2022 lieten een blootstelling zien tussen 0,5 en 3 microgram EC/m3.
Kunnen we in de tussentijd (voordat een norm of meetresultaten beschikbaar zijn) al maatregelen nemen om blootstelling aan ultrafijnstof tegen te gaan?
Als KLM-groep zijn we samen met de andere partijen op Schiphol druk bezig om passende maatregelen te treffen. We richten ons o.a. op het minder gebruiken van de APU en het aanpassen van het aankomst- en vertrekproces van vliegtuigen, zodat er minimaal gebruik wordt gemaakt van de vliegtuigmotor in de baai. Het aanpassen van deze procedures is ingewikkeld en kost tijd. Totdat de genoemde maatregelen effectief zijn, adviseren we collega’s (dus op vrijwillige basis) om gebruik te maken van een mondmasker (FFP2) op het moment dat zij in de uitlaatgassen van de APU of vliegtuigmotor staan.
Word ik alleen op Schiphol blootgesteld aan ultrafijnstof?
Nee, ultrafijnstof is overal aanwezig. Voor de omgeving van Schiphol hebben we gemeten dat de achtergondconcencratie10.000 deeltjes/cm3 is. Dat is op het moment dat er geen vliegbewegingen in de nabijheid zijn.
Vragen over gezondheid
Wat zijn mogelijke gevolgen voor de gezondheid als je wordt blootgesteld aan ultrafijnstof? Op basis van de beschikbare wetenschappelijke onderzoeksresultaten is nog onvoldoende bekend wat de gevolgen zijn voor de gezondheid van blootstelling aan ultrafijnstof. Ook het ontbreken van een norm/ grenswaarde maakt het moeilijk om te bepalen wat er exact gedaan moet worden om het risico tot een acceptabel niveau te verminderen. Er zijn wel indicaties dat ultrafijnstof effect heeft op de luchtwegen, het hart en het zenuwstelsel. Er loopt een vervolgonderzoek om de effecten nader in kaart te brengen, onder meer door het RIVM.
Kan ik ook deelnemen aan het Periodiek Arbeidsgezondheidskundig Onderzoek (PAGO), en zo ja, wanneer?
Het PAGO is straks beschikbaar voor alle medewerkers binnen de KLM-groep die aan airside werken. De opzet van het PAGO wordt in het eerste kwartaal van 2023 uitgewerkt door het Amsterdam UMC, zodat de resultaten straks gebruikt kunnen worden voor een wetenschappelijk onderbouwd gezondheidsonderzoek binnen de hele sector. Vanaf het tweede/derde kwartaal van 2023 wordt het PAGO aangeboden aan de medewerkers aan airside. Welk bedrijfsonderdeel wanneer aan de beurt is, is nog niet bekend. Daarover volgt later meer informatie. Deelname aan het PAGO-onderzoek is vrijwillig. De gegevens worden op individueel niveau door de bedrijfsarts aan de medewerker teruggekoppeld. De werkgever ontvangt geen informatie over de medewerker. De werkgever ontvangt wel inzichten op groepsniveau, maar deze mogen niet te herleiden zijn naar individuele medewerkers.
Op welke termijn openbaren zich de mogelijke gevolgen?
Dat is op dit moment niet bekend. Om deze vraag te kunnen beantwoorden, wachten we op de resultaten van het wetenschappelijk onderzoek. Vanuit de sector Schiphol wordt met de Universiteit van Amsterdam gewerkt aan een gezondheidsonderzoek om meer inzicht te krijgen in de gezondheidseffecten bij de medewerkers op Schiphol. Het PAGO vormt daar een essentieel onderdeel van.
Hoe kan ik checken of ik al gezondheidsschade opgelopen heb?
Dat is op dit moment nog niet mogelijk. Er moet nog veel wetenschappelijk onderzoek worden gedaan naar de effecten op de gezondheid. Pas als bekend is welke effecten mogelijk zijn, kan bij iemand met vermoede klachten onderzocht worden of er effecten te meten zijn. Vanaf september 2023 wordt een PAGO aangeboden aan alle medewerkers aan airside. Doel van het onderzoek is het zoveel mogelijk voorkomen van de risico’s die de arbeid voor de gezondheid en de veiligheid van de medewerkers met zich meebrengt.
Wat gaat KLM-Groep doen om mijn gezondheid niet te schaden?
KLM volgt de onderzoeken naar de effecten van ultrafijnstof. Hiermee moet inzichtelijk worden wat de effecten zijn op de gezondheid. Ook worden waar mogelijk al concrete maatregelen genomen die bijdragen aan een vermindering van de blootstelling aan ultrafijnstof. Hier zal regelmatig over worden gecommuniceerd en daarnaast wordt alle beschikbare informatie op de speciale website geplaatst.
Is er alleen risico voor mij als werknemer of ook voor de mensen in mijn privé omgeving na werktijd?
Het ultrafijnstof kan niet ‘mee naar huis genomen worden’. Eenmaal aan de kleding of huid gehecht, zullen de fijne deeltjes samenklonteren en hun schadelijke eigenschappen verliezen. Je kunt echter wel ook buiten Schiphol blootgesteld worden aan ultrafijnstof. Denk hierbij aan locaties zoals langs snelwegen, in stedelijke gebieden, in tunnels etc.
Vragen over beschermingsmiddelen
Is het verstandig om een mondmasker te gebruiken? Iedereen die aan airside werkt kan bij de eigen shiftleader op dienst een FFP2-mondmaskers ophalen. Wanneer je deze opzet op het moment dat je wordt blootgesteld aan ultrafijnstof (bijvoorbeeld door jetblast), dan filtert dit masker 97% van het ultrafijnstof en 99% van overige fijnstof. Het gebruik van een mondmasker is vrijwillig. We adviseren je er een te dragen wanneer je in de uitlaatgassen staat van een vliegtuigmotor of APU.
Waarom zou ik een mondmasker dragen als jullie aangeven dat we nog niet weten of/hoe ultrafijnstof schadelijk is voor de gezondheid? Het kan nog jaren duren voordat wetenschappelijke uitspraken kunnen worden gedaan over de gezondheidsimpact van ultrafijnstof en welke concentraties acceptabel zijn om gedurende een werkdag aan te worden blootgesteld. Om meer te leren over ultrafijnstof, zijn op het luchthaventerrein de ultrafijnstofconcentraties in kaart gebracht. Daarbij is wetenschappelijk bewezen dat een FFP2 mondmasker tot 97% van het ultrafijnstof die zou worden ingeademd kan filteren en de drager beschermt, voor overige fijnstof is dit zelfs 99%.
Waarom verplichten jullie de mondneusmaskers niet als het ons tegen ultrafijnstof beschermt? Er is onvoldoende bewijs over de gezondheidsimpact van ultrafijnstof en vanaf welke concentraties het nodig zou zijn om jezelf tegen ultrafijnstof te beschermen. De concentraties ultrafijnstof op de luchthaven zijn heel wisselend. We kunnen daarom niet onderbouwen waarom het permanent dragen van een mondmasker zou moeten worden verplicht. Dat er mogelijk een negatief effect is op de gezondheid van medewerkers is voor ons voldoende aanleiding om blootstelling aan ultrafijnstof zoveel mogelijk te willen reduceren.
Het is nu vrijwillig om een mondneusmasker te dragen. Wordt het later verplicht? KLM is verantwoordelijk voor het bieden van een gezonde werkplek en doet daarom samen met de sector onderzoek naar ultrafijnstof. Als uit onderzoeken blijkt dat daar aanleiding toe is, zal er worden gekeken of het nodig is om deze maatregel anders in te vullen.